Σάββατο 13 Νοεμβρίου 2010
Παρασκευή 29 Οκτωβρίου 2010
Τρίτη 26 Οκτωβρίου 2010
Δευτέρα 25 Οκτωβρίου 2010
Eλύτης
Ο λογος του Ελύτη στην απονομη του Νομπελ
Κύριοι Ακαδημαϊκοί,
Κυρίες και Κύριοι,
Ας μού επιτραπεί, παρακαλώ, να μιλήσω στο όνομα της φωτεινότητας
και της διαφάνειας. Επειδή οι ιδιότητες αυτές είναι που καθορίσανε τον
χώρο μέσα στον οποίο μου ετάχθη να μεγαλώσω και να ζήσω. Και αυτές είναι
που ένιωσα, σιγά-σιγά, να ταυτίζονται μέσα μου με την ανάγκη να
εκφρασθώ.Είναι σωστό να προσκομίζει κανείς στην τέχνη αυτά που του
υπαγορεύουν η προσωπική του εμπειρία και οι αρετές της γλώσσας του. Πολύ
περισσότερο όταν οι καιροί είναι σκοτεινοί και αυτό που του υπαγορεύουν
είναι μια όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ορατότητα.
Δεν μιλώ για τη φυσική ικανότητα να συλλαμβάνει κανείς τ' αντικείμενα σ' όλες τους τις λεπτομέρειες αλλά για τη μεταφορική, να κρατά την ουσία τους και να τα οδηγεί σε μια καθαρότητα τέτοια που να υποδηλώνει συνάμα την μεταφυσική τους σημασιολογία. Ο τρόπος με τον οποίο μεταχειρίστηκαν την ύλη οι γλύπτες της Κυκλαδικής περιόδου, που έφτασαν ίσια-ίσια να ξεπεράσουν την ύλη, το δείχνει καθαρά. Οπως επίσης, ο τρόπος που οι εικονογράφοι του Βυζαντίου επέτυχαν από το καθαρό χρώμα να υποβάλλουν το «θείο». Μια τέτοια, διεισδυτική και συνάμα μεταμορφωτική, επέμβαση, μέσα στην πραγματικότητα επεχείρησε πιστεύω ανέκαθεν και κάθε υψηλή ποίηση.
Οχι ν' αρκεστεί στο «νυν έχον» αλλά να επεκταθεί στο «δυνατόν γενέσθαι».
Κάτι που, είναι η αλήθεια, δεν εκτιμήθηκε πάντοτε. Ισως γιατί οι ομαδικές νευρώσεις δεν το επέτρεψαν. Ισως γιατί ο ωφελιμισμός δεν άφησε τα μάτια των ανθρώπων ανοιχτά όσο χρειάζεται. Η ομορφιά και το φως συνέβη να εκληφθούν άκαιρα ή ανώδυνα. Και όμως. Η διεργασία που απαιτείται για να φτάσει κανείς στο σχήμα του Αγγέλου είναι, πιστεύω πολύ πιο επώδυνη από την άλλη που εκμαιεύει όλων των λογιών τους Δαιμόνους.
Βέβαια υπάρχει το αίνιγμα. Βέβαια υπάρχει το μυστήριο. Αλλά το μυστήριο δεν είναι μια σκηνοθεσία που επωφελείται από τα παιχνίδια της σκιάς και του σκότους για να μας εντυπωσιάσει απλώς. Είναι αυτό που εξακολουθεί να παραμένει μυστήριο και μέσα στο απόλυτο φως. Είναι τότε που προσλαμβάνει την αίγλη εκείνη που ελκύει και που την ονομάζουμε ομορφιά. Την ομορφιά που είναι μια οδός -η μόνη ίσως οδός- προς το άγνωστο μέρος του εαυτού μας, προς αυτό που μας υπερβαίνει. Επειδή αυτό είναι στο βάθος η ποίηση: η τέχνη να οδηγείσαι και να φτάνεις προς αυτό που σε υπερβαίνει.
Δεν μιλώ για τη φυσική ικανότητα να συλλαμβάνει κανείς τ' αντικείμενα σ' όλες τους τις λεπτομέρειες αλλά για τη μεταφορική, να κρατά την ουσία τους και να τα οδηγεί σε μια καθαρότητα τέτοια που να υποδηλώνει συνάμα την μεταφυσική τους σημασιολογία. Ο τρόπος με τον οποίο μεταχειρίστηκαν την ύλη οι γλύπτες της Κυκλαδικής περιόδου, που έφτασαν ίσια-ίσια να ξεπεράσουν την ύλη, το δείχνει καθαρά. Οπως επίσης, ο τρόπος που οι εικονογράφοι του Βυζαντίου επέτυχαν από το καθαρό χρώμα να υποβάλλουν το «θείο». Μια τέτοια, διεισδυτική και συνάμα μεταμορφωτική, επέμβαση, μέσα στην πραγματικότητα επεχείρησε πιστεύω ανέκαθεν και κάθε υψηλή ποίηση.
Οχι ν' αρκεστεί στο «νυν έχον» αλλά να επεκταθεί στο «δυνατόν γενέσθαι».
Κάτι που, είναι η αλήθεια, δεν εκτιμήθηκε πάντοτε. Ισως γιατί οι ομαδικές νευρώσεις δεν το επέτρεψαν. Ισως γιατί ο ωφελιμισμός δεν άφησε τα μάτια των ανθρώπων ανοιχτά όσο χρειάζεται. Η ομορφιά και το φως συνέβη να εκληφθούν άκαιρα ή ανώδυνα. Και όμως. Η διεργασία που απαιτείται για να φτάσει κανείς στο σχήμα του Αγγέλου είναι, πιστεύω πολύ πιο επώδυνη από την άλλη που εκμαιεύει όλων των λογιών τους Δαιμόνους.
Βέβαια υπάρχει το αίνιγμα. Βέβαια υπάρχει το μυστήριο. Αλλά το μυστήριο δεν είναι μια σκηνοθεσία που επωφελείται από τα παιχνίδια της σκιάς και του σκότους για να μας εντυπωσιάσει απλώς. Είναι αυτό που εξακολουθεί να παραμένει μυστήριο και μέσα στο απόλυτο φως. Είναι τότε που προσλαμβάνει την αίγλη εκείνη που ελκύει και που την ονομάζουμε ομορφιά. Την ομορφιά που είναι μια οδός -η μόνη ίσως οδός- προς το άγνωστο μέρος του εαυτού μας, προς αυτό που μας υπερβαίνει. Επειδή αυτό είναι στο βάθος η ποίηση: η τέχνη να οδηγείσαι και να φτάνεις προς αυτό που σε υπερβαίνει.
Από τα μυριάδες μυστικά σήματα, που μ' αυτά είναι διάσπαρτος ο κόσμος και που αποτελούν άλλες τόσες συλλαβές μιας άγνωστης γλώσσας, να συνθέσεις λέξεις και από τις λέξεις φράσεις που η αποκρυπτογράφησή τους να σε φέρνει πιο κοντά στην βαθύτερη αλήθεια.
Πού λοιπόν βρίσκεται σε έσχατη ανάλυση η αλήθεια; Στην φθορά και στον θάνατο που διαπιστώνουμε κάθε μέρα γύρω μας ή στη ροπή που μας ωθεί να πιστεύουμε ότι αυτός ο κόσμος είναι ακατάλυτος και αιώνιος; Είναι φρόνιμο ν' αποφεύγουμε τις μεγαλεπήβολες εκφράσεις, το ξέρω. Οι κατά καιρούς κοσμολογικές θεωρίες τις χρησιμοποίησαν, ήρθαν σε σύγκρουση, ακμάσανε, πέρασαν. Η ουσία όμως έμεινε, μένει. Και η ποίηση, που εγείρεται στο σημείον όπου ο ορθολογισμός καταθέτει τα όπλα του για να τ' αναλάβει εκείνη και να προχωρήσει μέσα στην απαγορευμένη ζώνη, ελέγχεται να είναι ίσια-ίσια εκείνη που προσβάλλεται λιγότερο από τη φθορά. Διασώζει σε καθαρή μορφή τα μόνιμα, τα βιώσιμα στοιχεία που καταντούν δυσδιάκριτα μέσα στο σκότος της συνείδησης όπως τα φύκια μέσα στους βυθούς των θαλασσών.
Να γιατί μας χρειάζεται η διαφάνεια. Για να διακρίνουμε τους κόμπους στο νήμα που μες από τους αιώνες τεντώνεται και μας βοηθεί να σταθούμε όρθιοι πάνω σ' αυτή τη γη.
Από τον Ηράκλειτο έως τον Πλάτωνα και από τον Πλάτωνα έως τον Ιησού διακρίνουμε αυτό το «δέσιμο» που φτάνει κάτω από διάφορες μορφές ως τις ημέρες μας και που μας λέει περίπου το ίδιο: ότι εντός του κόσμου τούτου εμπεριέχεται και με τα στοιχεία του κόσμου τούτου ανασυντίθεται ο άλλος κόσμος, ο «πέραν» η δεύτερη πραγματικότητα η υπερτοποθετημένη επάνω σ' αυτήν όπου παρά φύσιν ζούμε. Είναι μια πραγματικότητα που τη δικαιούμαστε και που από δική μας ανικανότητα δεν αξιωνόμαστε.
Δεν είναι διόλου τυχαίο ότι σε εποχές υγιείς το κάλλος ταυτίσθηκε με το αγαθόν και το αγαθόν με τον Ηλιο. Κατά το μέτρο που η συνείδηση καθαίρεται και πληρούται με φως, τα μελανά σημεία υποχωρούν και σβήνουν αφήνοντας κενά που -όπως ακριβώς στους φυσικούς νόμους- τα αντίθετά τους έρχονται να πληρώσουν τη θέση τους.
Κι αυτό, με τέτοιον τρόπο που τελικά το δημιουργημένο αποτέλεσμα να στηρίζεται και στις δύο πλευρές, θέλω να πω στο «εδώ» και στο «επέκεινα». Ο Ηράκλειτος δεν είχε ήδη μιλήσει για μιαν «εκ των διαφερόντων καλλίστην αρμονίην»; Εάν είναι ο Απόλλων ή η Αφροδίτη, ο Χριστός ή η Παναγία, που ενσαρκώνουν και προσωποποιούν την ανάγκη να δούμε υλοποιημένο εκείνο που σε ορισμένες στιγμές διαισθανόμαστε, δεν έχει σημασία. Σημασία έχει η αναπνοή της αθανασίας που μας επιτρέπουν. Η ποίηση οφείλει, κατά την ταπεινή μου γνώμη, πέραν από συγκεκριμένα δόγματα, να επιτρέπει αυτή την αναπνοή.
Πως να μην αναφερθώ εδώ πέρα στον Φρειδερίκο Χαίλντερλιν, τον μεγάλο ποιητή που με το ίδιο πνεύμα εστράφηκε προς τους Θεούς του Ολύμπου και προς τον Ιησού; Η σταθερότητα που έδωσε σ' ένα είδος οράματος είναι ανεκτίμητη. Και η έκταση που μας αποκάλυψε μεγάλη. Θα έλεγα τρομακτική. Αυτή άλλωστε είναι που τον έκανε, όταν μόλις ακόμη άρχιζε το κακό που σήμερα μας πλήττει, ν' ανακράξει:
Wozu Dichter in durftiger Zeit!
Οι καιροί φευ εστάθηκαν ανέκαθεν για τον άνθρωπο durftiger.
Αλλά και η ποίηση ανέκαθεν λειτουργούσε. Δύο φαινόμενα προορισμένα να
συνοδεύουν την επίγεια μοίρα μας και που το ένα τους αντισταθμίζει το
άλλο. Πως αλλιώς. Αφού και η νύχτα και τ' άστρα εάν μας γίνονται
αντιληπτά είναι χάρη στον ήλιο. Με τη διαφορά ότι ο ήλιος, κατά τη ρήση
του αρχαίου σοφού, εάν υπερβεί τα μέτρα καταντά «ύβρις». Χρειάζεται να
βρισκόμαστε στη σωστή απόσταση από τον ηθικόν ήλιο, όπως ο πλανήτης μας
από τον φυσικόν ήλιο, για να γίνεται η ζωή επιτρεπτή. Μας έφταιγε άλλοτε
η αμάθεια. Σήμερα μας φταίει η μεγάλη γνώση. Δεν έρχομαι μ' αυτά που
λέω να προστεθώ στην μακρά σειρά των επικριτών του τεχνικού μας
πολιτισμού. Μια σοφία παλαιή όσο και η χώρα που μ' εξέθρεψε, μ' εδίδαξε
να δέχομαι την εξέλιξη, να χωνεύω την πρόοδο μαζί με όλα της τα
παρεπόμενα, όσο δυσάρεστα και αν μπορεί να είναι αυτά.
Τότε όμως η Ποίηση; Τί αντιπροσωπεύει μέσα σε μια τέτοια κοινωνία; Απαντώ: τον μόνο χώρο όπου η δύναμη του αριθμού δεν έχει πέραση. Και ακριβώς, η εφετινή απόφασή σας να τιμήσετε στο πρόσωπό μου την ποίηση μιας μικρής χώρας δείχνει σε πόσο αρμονική ανταπόκριση βρίσκεστε με την χαριστική αντίληψη της τέχνης, την αντίληψη ότι η τέχνη είναι η μόνη εναπομένουσα πολέμιος της ισχύος που κατήντησε να έχει στους καιρούς μας η ποσοτική αποτίμηση των αξιών.
Είναι, το ξέρω, άτοπο ν' αναφέρεται κανείς σε προσωπικές περιπτώσεις. Και ακόμη πιο άτοπο να παινά το σπίτι του. Είναι όμως κάποτε απαραίτητο, στο βαθμό που αυτά βοηθούν να δούμε πιο καθαρά μιαν ορισμένη κατάσταση πραγμάτων. Και είναι σήμερα η περίπτωση. Μου εδόθηκε, αγαπητοί φίλοι, να γράφω σε μια γλώσσα που μιλιέται μόνον από μερικά εκατομμύρια ανθρώπων. Παρ' όλ' αυτά, μια γλώσσα που μιλιέται επί δυόμιση χιλιάδες χρόνια χωρίς διακοπή και μ' ελάχιστες διαφορές. Η παράλογη αυτή, φαινομενικά, διάσταση, αντιστοιχεί και στην υλικο-πνευματική οντότητα της χώρας μου. Που είναι μικρή σε έκταση χώρου και απέραντη σε έκταση χρόνου. Και το αναφέρω όχι διόλου για να υπερηφανευθώ αλλά για να δείξω τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ένας ποιητής όταν χρησιμοποιεί για τα πιο αγαπημένα πράγματα τις ίδιες λέξεις που χρησιμοποιούσαν μία Σαπφώ ή ένας Πίνδαρος π.χ. -χωρίς ωστόσο να έχει το αντίκρυσμα που είχαν εκείνοι επάνω στην έκταση της πολιτισμένης τότε ανθρωπότητας. Εάν η γλώσσα αποτελούσε απλώς ένα μέσον επικοινωνίας, πρόβλημα δεν θα υπήρχε. Συμβαίνει όμως ν' αποτελεί και εργαλείο μαγείας και φορέα ηθικών αξιών. Προσκτάται η γλώσσα στο μάκρος των αιώνων ένα ορισμένο ήθος. Και το ήθος αυτό γεννά υποχρεώσεις. Χωρίς να λησμονεί κανείς ότι στο μάκρος εικοσιπέντε αιώνων δεν υπήρξε ούτε ένας, επαναλαμβάνω ούτε ένας, που να μην γράφτηκε ποίηση στην ελληνική γλώσσα. Να τι είναι το μεγάλο βάρος παράδοσης που το όργανο αυτό σηκώνει. Το παρουσιάζει ανάγλυφα η νέα ελληνική ποίηση.
Η σφαίρα που σχηματίζει η νέα ελληνική ποίηση έχει, θα μπορούσε να πει κανείς, όπως κάθε σφαίρα δύο πόλους: τον βόρειο και τον νότιο. Στον ένα τοποθετείται ο Διονύσιος Σολωμός που από την άποψη της εκφραστικής επέτυχε -προτού υπάρξει ο Mallarme στα ευρωπαϊκά γράμματα- να χαράξει με άκρα συνέπεια και αυστηρότητα την αντίληψη της καθαρής ποίησης με όλα της τα παρεπόμενα: να υποτάξει το αίσθημα στη διάνοια, να εξευγενίσει την έκφραση και να δραστηριοποιήσει όλες τις δυνατότητες του γλωσσικού οργάνου προς την κατεύθυνση του θαύματος. Στον άλλο πόλο, τοποθετείται ο Κ. Π. Καβάφης, αυτός που παράλληλα με τον T.S. Eliot έφτασε στην άκρα λιτότητα, στη μεγαλύτερη δυνατή εκφραστική ακρίβεια, εξουδετερώνοντας τον πληθωρισμό στη διατύπωση των προσωπικών του βιωμάτων.
Ανάμεσα στους δύο αυτούς πόλους κινήθηκαν οι μεγάλοι μας άλλοι ποιητές, ο Ανδρέας Κάλβος, ο Κωστής Παλαμάς, ο Αγγελος Σικελιανός, ο Νίκος Καζαντζάκης, ο Γιώργος Σεφέρης, άλλος λιγότερο άλλος περισσότερο προς το έν ή το άλλο από τα δύο άκρα. Αυτή είναι μια πρόχειρη και όσο γίνεται πιο σχηματική χαρτογράφηση του νεοελληνικού ποιητικού λόγου. Το πρόβλημα για μας που ακολουθήσαμε ήταν να επωμιστούμε τα υψηλά διδάγματα που μας κληροδότησαν και, ο καθένας με τον τρόπο του, να τ' αρμόσουμε πάνω στη σύγχρονη ευαισθησία. Πέραν από τα όρια της τεχνικής, οφείλαμε να φτάσουμε σε μια σύνθεση που από το ένα μέρος ν' αναχωνεύει τα στοιχεία της ελληνικής παράδοσης και από το άλλο να εκφράζει τα κοινωνικά και ψυχολογικά αιτήματα της εποχής μας. Με άλλα λόγια, να φτάσουμε να προβάλλουμε τον τύπο του «Ευρωπαίου-Ελληνα». Δεν μιλώ για επιτυχίες μιλώ για προσπάθειες. Οι κατευθύνσεις είναι που έχουν σημασία για τον μελετητή της λογοτεχνίας.
Πώς όμως ν' αναπτυχθούν οι κατευθύνσεις αυτές ελεύθερα όταν οι συνθήκες της ζωής είναι στις ημέρες μας εξοντωτικές για τον δημιουργό; Και πως να διαμορφωθεί η πνευματική κοινότητα όταν οι φραγμοί των γλωσσών ορθώνονται αξεπέραστοι; Σας γνωρίζουμε και μας γνωρίζετε από το 20 ή έστω το 30% που απομένει ύστερα από την μεταγλώτισση. Ειδικά εμείς όλοι, όσοι κρατάμε από μια συγκεκριμένη παράδοση και αποβλέπουμε στα θαύματα του λόγου, στον σπινθήρα που τινάζουν εκάστοτε δύο λέξεις κατάλληλα τοποθετημένες, παραμένουμε βουβοί, αμετάδοτοι. Πάσχουμε από την έλλειψη μιας κοινής γλώσσας. Και ο αντίκτυπος απ' αυτή την έλλειψη -αν ανεβούμε την κλίμακα- σημειώνεται ακόμη και στην πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα της κοινής μας πατρίδας, της Ευρώπης.
Λέμε, και το διαπιστώνουμε κάθε μέρα, ότι ζούμε σ' ένα χάος ηθικό. Κι αυτό, τη στιγμή που ποτέ άλλοτε η κατανομή των στοιχείων της υλικής μας ύπαρξης δεν έγινε με τόσο σύστημα, τόση στρατιωτική θα έλεγα τάξη, τόσον αδυσώπητο έλεγχο. Η αντίφαση είναι διδακτική. Οταν σε δύο σκέλη το ένα υπερτροφεί, το άλλο ατροφεί. Μια αξιέπαινη ροπή να συνενωθούν σε ενιαία μονάδα οι λαοί της Ευρώπης, προσκόπτει σήμερα στην αδυναμία να συμπέσουν τα ατροφικά και τα υπερτροφικά σκέλη του πολιτισμού μας. Οι αξίες μας ούτε αυτές δεν αποτελούν μια γλώσσα κοινή.
Για τον ποιητή - μπορεί να φαίνεται παράξενο αλλά είναι αληθές -η μόνη κοινή γλώσσα που αισθάνεται να του απομένει είναι οι αισθήσεις. Εδώ και χιλιάδες χρόνια, ο τρόπος που αγγίζονται δύο σώματα δεν άλλαξε. Μήτε οδήγησε σε καμιά σύγκρουση όπως οι εικοσάδες των ιδεολογιών που αιματοκύλισαν τις κοινωνίες μας και μας άφησαν με αδειανά χέρια.
Ομως όταν μιλώ για αισθήσεις δεν εννοώ το προσιτό, πρώτο ή δεύτερο, επίπεδό τους. Εννοώ το απώτατο. Εννοώ τις «αναλογίες των αισθήσεων» στο πνεύμα. Ολες οι τέχνες μιλούν με ανάλογα. Μια οσμή μπορεί να είναι ο βούρκος ή η αγνότητα. Η ευθεία γραμμή ή η καμπύλη, ο οξύς ή ο βαθύς ήχος, αποτελούν μεταφράσεις κάποιας οπτικής ή ακουστικής επαφής. Ολοι μας γράφουμε καλά ή κακά ποιήματα κατά το μέτρο που ζούμε και διανοούμαστε με την καλή ή την κακή σημασία του όρου. Μια εικόνα πελάγους από τον Ομηρο φτάνει άθικτη ως τις ημέρες μας. Ο Rimbaud την αναφέρει σαν mer melee au soleil και την ταυτίζει με την αιωνιότητα. Ενα κορίτσι που κρατάει ένα κλώνο μυρτιάς από τον Αρχίλοχο επιβιοί σ' έναν πίνακα του Matisse και μας καθιστά πιο απτή την αίσθηση, τη μεσογειακή, της καθαρότητας.
Εδώ αξίζει να σκεφτεί κανείς ότι ακόμη και μία παρθένος της βυζαντινής εικονογραφίας, δεν διαφέρει πολύ. Παρά ένα κάτι ελάχιστο, συχνά, το εγκώσμιο φως γίνεται υπερκόσμιο και τανάπαλιν. Μια αίσθηση που μας δόθηκε από τους αρχαίους και μια άλλη από τους μεσαιωνικούς έρχονται να γεννήσουν μια τρίτη που τους μοιάζει όπως το παιδί στους γεννήτορές του.
Μπορεί η ποίηση ν' ακολουθήσει έναν τέτοιο δρόμο; Οι αισθήσεις μες απ' τον αδιάκοπο καθαρμό τους να φτάσουν στην αγιότητα; Τότε η αναλογία τους θα επαναστραφεί επάνω στον υλικό κόσμο και θα τον επηρεάσει.Δεν αρκεί να ονειροπολούμε με τους στίχους. Είναι λίγο. Δεν αρκεί να πολιτικολογούμε. Είναι πολύ. Κατά βάθος ο υλικός κόσμος είναι απλώς ένας σωρός από υλικά. Θα εξαρτηθεί από το αν είμαστε καλοί ή κακοί αρχιτέκτονες το τελικό αποτέλεσμα. Ο Παράδεισος ή η Κόλαση που θα χτίσουμε. Εάν η ποίηση παρέχει μια διαβεβαίωση και δη στους καιρούς τους durftiger είναι ακριβώς αυτή: ότι η μοίρα μας παρ' όλ' αυτά βρίσκεται στα χέρια μας.
Τότε όμως η Ποίηση; Τί αντιπροσωπεύει μέσα σε μια τέτοια κοινωνία; Απαντώ: τον μόνο χώρο όπου η δύναμη του αριθμού δεν έχει πέραση. Και ακριβώς, η εφετινή απόφασή σας να τιμήσετε στο πρόσωπό μου την ποίηση μιας μικρής χώρας δείχνει σε πόσο αρμονική ανταπόκριση βρίσκεστε με την χαριστική αντίληψη της τέχνης, την αντίληψη ότι η τέχνη είναι η μόνη εναπομένουσα πολέμιος της ισχύος που κατήντησε να έχει στους καιρούς μας η ποσοτική αποτίμηση των αξιών.
Είναι, το ξέρω, άτοπο ν' αναφέρεται κανείς σε προσωπικές περιπτώσεις. Και ακόμη πιο άτοπο να παινά το σπίτι του. Είναι όμως κάποτε απαραίτητο, στο βαθμό που αυτά βοηθούν να δούμε πιο καθαρά μιαν ορισμένη κατάσταση πραγμάτων. Και είναι σήμερα η περίπτωση. Μου εδόθηκε, αγαπητοί φίλοι, να γράφω σε μια γλώσσα που μιλιέται μόνον από μερικά εκατομμύρια ανθρώπων. Παρ' όλ' αυτά, μια γλώσσα που μιλιέται επί δυόμιση χιλιάδες χρόνια χωρίς διακοπή και μ' ελάχιστες διαφορές. Η παράλογη αυτή, φαινομενικά, διάσταση, αντιστοιχεί και στην υλικο-πνευματική οντότητα της χώρας μου. Που είναι μικρή σε έκταση χώρου και απέραντη σε έκταση χρόνου. Και το αναφέρω όχι διόλου για να υπερηφανευθώ αλλά για να δείξω τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ένας ποιητής όταν χρησιμοποιεί για τα πιο αγαπημένα πράγματα τις ίδιες λέξεις που χρησιμοποιούσαν μία Σαπφώ ή ένας Πίνδαρος π.χ. -χωρίς ωστόσο να έχει το αντίκρυσμα που είχαν εκείνοι επάνω στην έκταση της πολιτισμένης τότε ανθρωπότητας. Εάν η γλώσσα αποτελούσε απλώς ένα μέσον επικοινωνίας, πρόβλημα δεν θα υπήρχε. Συμβαίνει όμως ν' αποτελεί και εργαλείο μαγείας και φορέα ηθικών αξιών. Προσκτάται η γλώσσα στο μάκρος των αιώνων ένα ορισμένο ήθος. Και το ήθος αυτό γεννά υποχρεώσεις. Χωρίς να λησμονεί κανείς ότι στο μάκρος εικοσιπέντε αιώνων δεν υπήρξε ούτε ένας, επαναλαμβάνω ούτε ένας, που να μην γράφτηκε ποίηση στην ελληνική γλώσσα. Να τι είναι το μεγάλο βάρος παράδοσης που το όργανο αυτό σηκώνει. Το παρουσιάζει ανάγλυφα η νέα ελληνική ποίηση.
Η σφαίρα που σχηματίζει η νέα ελληνική ποίηση έχει, θα μπορούσε να πει κανείς, όπως κάθε σφαίρα δύο πόλους: τον βόρειο και τον νότιο. Στον ένα τοποθετείται ο Διονύσιος Σολωμός που από την άποψη της εκφραστικής επέτυχε -προτού υπάρξει ο Mallarme στα ευρωπαϊκά γράμματα- να χαράξει με άκρα συνέπεια και αυστηρότητα την αντίληψη της καθαρής ποίησης με όλα της τα παρεπόμενα: να υποτάξει το αίσθημα στη διάνοια, να εξευγενίσει την έκφραση και να δραστηριοποιήσει όλες τις δυνατότητες του γλωσσικού οργάνου προς την κατεύθυνση του θαύματος. Στον άλλο πόλο, τοποθετείται ο Κ. Π. Καβάφης, αυτός που παράλληλα με τον T.S. Eliot έφτασε στην άκρα λιτότητα, στη μεγαλύτερη δυνατή εκφραστική ακρίβεια, εξουδετερώνοντας τον πληθωρισμό στη διατύπωση των προσωπικών του βιωμάτων.
Ανάμεσα στους δύο αυτούς πόλους κινήθηκαν οι μεγάλοι μας άλλοι ποιητές, ο Ανδρέας Κάλβος, ο Κωστής Παλαμάς, ο Αγγελος Σικελιανός, ο Νίκος Καζαντζάκης, ο Γιώργος Σεφέρης, άλλος λιγότερο άλλος περισσότερο προς το έν ή το άλλο από τα δύο άκρα. Αυτή είναι μια πρόχειρη και όσο γίνεται πιο σχηματική χαρτογράφηση του νεοελληνικού ποιητικού λόγου. Το πρόβλημα για μας που ακολουθήσαμε ήταν να επωμιστούμε τα υψηλά διδάγματα που μας κληροδότησαν και, ο καθένας με τον τρόπο του, να τ' αρμόσουμε πάνω στη σύγχρονη ευαισθησία. Πέραν από τα όρια της τεχνικής, οφείλαμε να φτάσουμε σε μια σύνθεση που από το ένα μέρος ν' αναχωνεύει τα στοιχεία της ελληνικής παράδοσης και από το άλλο να εκφράζει τα κοινωνικά και ψυχολογικά αιτήματα της εποχής μας. Με άλλα λόγια, να φτάσουμε να προβάλλουμε τον τύπο του «Ευρωπαίου-Ελληνα». Δεν μιλώ για επιτυχίες μιλώ για προσπάθειες. Οι κατευθύνσεις είναι που έχουν σημασία για τον μελετητή της λογοτεχνίας.
Πώς όμως ν' αναπτυχθούν οι κατευθύνσεις αυτές ελεύθερα όταν οι συνθήκες της ζωής είναι στις ημέρες μας εξοντωτικές για τον δημιουργό; Και πως να διαμορφωθεί η πνευματική κοινότητα όταν οι φραγμοί των γλωσσών ορθώνονται αξεπέραστοι; Σας γνωρίζουμε και μας γνωρίζετε από το 20 ή έστω το 30% που απομένει ύστερα από την μεταγλώτισση. Ειδικά εμείς όλοι, όσοι κρατάμε από μια συγκεκριμένη παράδοση και αποβλέπουμε στα θαύματα του λόγου, στον σπινθήρα που τινάζουν εκάστοτε δύο λέξεις κατάλληλα τοποθετημένες, παραμένουμε βουβοί, αμετάδοτοι. Πάσχουμε από την έλλειψη μιας κοινής γλώσσας. Και ο αντίκτυπος απ' αυτή την έλλειψη -αν ανεβούμε την κλίμακα- σημειώνεται ακόμη και στην πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα της κοινής μας πατρίδας, της Ευρώπης.
Λέμε, και το διαπιστώνουμε κάθε μέρα, ότι ζούμε σ' ένα χάος ηθικό. Κι αυτό, τη στιγμή που ποτέ άλλοτε η κατανομή των στοιχείων της υλικής μας ύπαρξης δεν έγινε με τόσο σύστημα, τόση στρατιωτική θα έλεγα τάξη, τόσον αδυσώπητο έλεγχο. Η αντίφαση είναι διδακτική. Οταν σε δύο σκέλη το ένα υπερτροφεί, το άλλο ατροφεί. Μια αξιέπαινη ροπή να συνενωθούν σε ενιαία μονάδα οι λαοί της Ευρώπης, προσκόπτει σήμερα στην αδυναμία να συμπέσουν τα ατροφικά και τα υπερτροφικά σκέλη του πολιτισμού μας. Οι αξίες μας ούτε αυτές δεν αποτελούν μια γλώσσα κοινή.
Για τον ποιητή - μπορεί να φαίνεται παράξενο αλλά είναι αληθές -η μόνη κοινή γλώσσα που αισθάνεται να του απομένει είναι οι αισθήσεις. Εδώ και χιλιάδες χρόνια, ο τρόπος που αγγίζονται δύο σώματα δεν άλλαξε. Μήτε οδήγησε σε καμιά σύγκρουση όπως οι εικοσάδες των ιδεολογιών που αιματοκύλισαν τις κοινωνίες μας και μας άφησαν με αδειανά χέρια.
Ομως όταν μιλώ για αισθήσεις δεν εννοώ το προσιτό, πρώτο ή δεύτερο, επίπεδό τους. Εννοώ το απώτατο. Εννοώ τις «αναλογίες των αισθήσεων» στο πνεύμα. Ολες οι τέχνες μιλούν με ανάλογα. Μια οσμή μπορεί να είναι ο βούρκος ή η αγνότητα. Η ευθεία γραμμή ή η καμπύλη, ο οξύς ή ο βαθύς ήχος, αποτελούν μεταφράσεις κάποιας οπτικής ή ακουστικής επαφής. Ολοι μας γράφουμε καλά ή κακά ποιήματα κατά το μέτρο που ζούμε και διανοούμαστε με την καλή ή την κακή σημασία του όρου. Μια εικόνα πελάγους από τον Ομηρο φτάνει άθικτη ως τις ημέρες μας. Ο Rimbaud την αναφέρει σαν mer melee au soleil και την ταυτίζει με την αιωνιότητα. Ενα κορίτσι που κρατάει ένα κλώνο μυρτιάς από τον Αρχίλοχο επιβιοί σ' έναν πίνακα του Matisse και μας καθιστά πιο απτή την αίσθηση, τη μεσογειακή, της καθαρότητας.
Εδώ αξίζει να σκεφτεί κανείς ότι ακόμη και μία παρθένος της βυζαντινής εικονογραφίας, δεν διαφέρει πολύ. Παρά ένα κάτι ελάχιστο, συχνά, το εγκώσμιο φως γίνεται υπερκόσμιο και τανάπαλιν. Μια αίσθηση που μας δόθηκε από τους αρχαίους και μια άλλη από τους μεσαιωνικούς έρχονται να γεννήσουν μια τρίτη που τους μοιάζει όπως το παιδί στους γεννήτορές του.
Μπορεί η ποίηση ν' ακολουθήσει έναν τέτοιο δρόμο; Οι αισθήσεις μες απ' τον αδιάκοπο καθαρμό τους να φτάσουν στην αγιότητα; Τότε η αναλογία τους θα επαναστραφεί επάνω στον υλικό κόσμο και θα τον επηρεάσει.Δεν αρκεί να ονειροπολούμε με τους στίχους. Είναι λίγο. Δεν αρκεί να πολιτικολογούμε. Είναι πολύ. Κατά βάθος ο υλικός κόσμος είναι απλώς ένας σωρός από υλικά. Θα εξαρτηθεί από το αν είμαστε καλοί ή κακοί αρχιτέκτονες το τελικό αποτέλεσμα. Ο Παράδεισος ή η Κόλαση που θα χτίσουμε. Εάν η ποίηση παρέχει μια διαβεβαίωση και δη στους καιρούς τους durftiger είναι ακριβώς αυτή: ότι η μοίρα μας παρ' όλ' αυτά βρίσκεται στα χέρια μας.
Κυριακή 24 Οκτωβρίου 2010
Παρασκευή 22 Οκτωβρίου 2010
Πέμπτη 21 Οκτωβρίου 2010
Τετάρτη 20 Οκτωβρίου 2010
Οι εφορίες εξετάζουν τις 17.948 καταγγελίες πολιτών για
Οι εφορίες εξετάζουν τις 17.948 καταγγελίες πολιτών για φοροδιαφυγή συγγενών τους, γειτόνων, γιατρών ή πρώην συνεταίρων ....
Tί σημαίνει αυτό;
Σημαινει οτι η αθλια
προπαγανδα των κυβερνοντων και των Μεσων Μαζικης Ενημερωσης που τους
σπεκουλαρουν, καλα κρατει!
Σημαινει οτι αγωνιζονται να φορτωσουν την κομματικη και πολιτικη αθλιοτητα των τελευταιων τριαντα χρονων στον ....γειτονα!
Ν...α καταδειξουν ως υπαιτιο της κλοπης των χρηματων των Ελληνων τον ...γειτονα που δεν εκοψε αποδειξη.
Να απενοχοποιησει τους πολιτικους, τους συνεργατες τους και τους τσιλιαδορους στο ριφιφι που γινοταν επι τριαντα χρονια και να ενοχοποιησει τον περιπτερα και τον πρατηριουχο,τον Μητσο,τον Κιτσο και τον Κωτσιο.
Σημαινει οτι η αθλιοτητα δεν ντρεπεται τιποτα και δεν δισταζει μπροστα σε τιποτα!
Σημαινει οτι αγωνιζονται να φορτωσουν την κομματικη και πολιτικη αθλιοτητα των τελευταιων τριαντα χρονων στον ....γειτονα!
Ν...α καταδειξουν ως υπαιτιο της κλοπης των χρηματων των Ελληνων τον ...γειτονα που δεν εκοψε αποδειξη.
Να απενοχοποιησει τους πολιτικους, τους συνεργατες τους και τους τσιλιαδορους στο ριφιφι που γινοταν επι τριαντα χρονια και να ενοχοποιησει τον περιπτερα και τον πρατηριουχο,τον Μητσο,τον Κιτσο και τον Κωτσιο.
Σημαινει οτι η αθλιοτητα δεν ντρεπεται τιποτα και δεν δισταζει μπροστα σε τιποτα!
Eγω
παντως λεω με το φτωχο μου το μυαλο οτι Η ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ ΜΑΣ ΠΡΩΤΑ ΝΑ ΦΑΝΕΙ
ΚΑΤΑΓΓΕΛΟΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΞΥΛΟΔΑΡΜΟΥΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΩΝ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ και μετα να κανει τον χρηστο
πολιτη τον ΔΗΘΕΝ ΕΝΕΡΓ...Ο..που
μονο η κακια του τον κανει να καταγγελει και το
ΣΔΟΕ να τσακιζεται να πιανει τους μεγαλους και τρανους φοροφυγαδες
..ΤΟΥΣ ΠΡΟΚΛΗΤΙΚΟΥΣ και οχι τον καθε ταλαιπωρο
επιχειρηματια που παλευει να κρατηθει...και δεν ειναι εγκληματιας.
Ακου ξαφνικα 1800 καταγγελιες ....Δεν ξερω,μπορει να κανω λαθος αλλα...ΑΝΑΤΡΙΧΙΑΖΩ!
Ακου ξαφνικα 1800 καταγγελιες ....Δεν ξερω,μπορει να κανω λαθος αλλα...ΑΝΑΤΡΙΧΙΑΖΩ!
Συζήτηση φιλων στο fb...
Αξιζει κανεις να δει την οπτική των και που εχουμε οδηγηθεί τελικά!!
Πέμπτη 14 Οκτωβρίου 2010
6 βήματα για να σταματήσει ο φόβος τώρα!
1. Σταματήστε να ψάχνετε στην έγκριση των "άλλων" την αξία του εαυτού σας.
2. Σταματήστε να αισθάνεστε υπεύθυνοι για την ευτυχία ή την δυστυχία των άλλων.
3. Σταματήστε να πιστεύετε ότι μπορείτε να αλλάξετε αυτό που συνέβη χθες με το να το ξαναζείτε σήμερα.
4. Σταματήστε να ξοδεύετε χρόνο με ανθρώπους που έχουν συμφωνήσει να ζουν με αρνητικό τρόπο.
5. Σταματήστε να πιστεύετε ότι για να είστε επιτυχημένοι πρέπει να είστε πρόθυμοι να "σπρώχνετε" τη ζωή σας προς τα εμπρός.
6. Σταματήστε να δικαιολογείτε τις ενέργειές σας, στον εαυτό σας ή στους άλλους.
www.otan.gr
Με λένε Σοφία Λαμπίκη και ζω στα μέρη σας 10 χρόνια (4 στα Ψαρά και 6
στη Χίο) και το επάγγελμα μου είναι φιλόλογος στα δημόσια σχολειά σας.
Με μάγεψαν στο τόπο σας τα αρχοντικά του Κάμπου πνιγμένα στις μαντερινιές, οι ανεμώνες του Προβατά σε βόλτες φλεβαριάτικες, τ΄άγρια βράχια κι οι αέρηδες οι ψαριανοί, το γαλαζοπράσινο των νερών στα Βρουλίδια, το καστροχώρι των Μεστών, ο Επιτάφιος στα Κυδιάντα, κι ο πετρωμένος Ανάβατος και η βοτσαλωτή Αποθήκα και του κύμα του Μάναγρου…
Μα πιο πολύ με μάγεψε ο πολιτισμός, που μέσα στις μνήμες των ανθρώπων ζεί και κληρονομείται ακούσια, μιας κοινωνίας αστικής –πριν να υπάρξει ο όρος- μιας κοινωνίας ανοικτής και μορφωμένης. Και των Μνημείων της ίσκιος έπεσε πάνω μου βαρύς, και της Βιβλιοθήκης του Κοραή και της Σχολής της Χίου και των αρχοντικών της Μπέλλα Βίστα αλλά προτίστως αυτός της έμφυτης ευγένειας των ανθρώπων με Παιδεία.
Ζω ανάμεσά σας αδιάλειπτα δέκα χρόνια , δεν ψηφίζω εδώ, αλλά κοινή η μοίρα μου με τη δικιά σας, γι΄αυτό δυό λόγια θα μου τα επιτρέψετε.
Παρακολουθώ με θλίψη, μέρες τώρα, την έκπτωση μιας κοινωνίας ολόκληρης τη αναμονή των δημοτικών εκλογών. Ανταλλαγή υποψηφίων δημοτικών συμβούλων-πλουραλισμός στην ιδεολογία;-ακούω για βουλευτές που υποστηρίζουν τον αντίθετο υποψήφιο από αυτόν που προτείνει το κόμμα τους, άνθρωποι μικροί το πολιτικό δέμας και ολίγιστοι για τον πολιτισμό και τη ιστορία του τόπου να διεκδικούν τις θέσεις, διαβάζω για ελάχιστα δηλωμένα έξοδα που αντιστοιχούν σε πολυτελείς εκδόσεις φυλλαδίων, βλέπω με τα μάτια μου ότι υποψήφιοι δεν δηλώνουν καθόλου ισολογισμούς παραβιάζοντας το νόμο, διαγωνισμούς για θέσεις εκλεκτές και άδειες περιπτέρων να προκηρύσσονται τη αγία συνδρομή του τοπικού Τύπου. Μα πιο πολύ βλέπω μια χαύνωση, αναντίστοιχη του επιπέδου των πολιτών της Χίου, μία παραίτηση, έναν ωχαδελφισμό και την μόνιμη επωδό που διέλυσε αυτή τη χώρα να ακούγεται απ΄όλα τα στόματα: «Χαλάρωσε!πώς κάνεις έτσι ρε παιδί μου; γιατί σου κάνει εντύπωση; πάντα έτσι γινόταν και πάντα έτσι θα γίνεται»
Έρχομαι λοιπόν κι εγώ , σαν ξένη, να ρωτήσω Χιώτες συμπολίτες, τί να απαντήσω στα παιδιά σας, αύριο στην τάξη, όταν διδάσκοντάς τα ότι «οι πολίτες είναι η πόλη» (Περικλέους Επιτάφιος), με ρωτήσουν «...μα δεν είναι η πόλη οι λεφτάδες, οι κλέφτες , τα λαμόγια , κυρία;» Και τί όταν την Αντιγόνη διδάξω που σήκωσε τ΄ανάστημα στον τύραννο ηγεμόνα και προτίμησε το θάνατο , και μου πουν «...κυρία, ούφο ήταν αυτή η τρελή, αυτά δεν γίνονται σήμερα...». Και τί όταν διδάξω Προμηθέα Δεσμώτη και την αντίστασή του, με τίμημα ισόβιο πόνο, στον Άδικο Λόγο του εξουσιαστή και με ειρωνευτούν λέγοντάς μου «...εμένα , κυρία , ο πατέρας μου, μου είπε την πάρτη μου να κοιτώ και να κάνω τουμπεκί και θα με χώσει στο Δημόσιο ο βουλευτής ο τάδε...». Και πώς να διδάξω την Ισότητα , την Ελευθερία και την Αδελφοσύνη και πώς την τήρηση των Νόμων όταν η έφηβη θα γελάσει και θα πει «...κυρία, ποιοί νόμοι, προχτές τη κλήση μου την έσβησε ο δήμαρχος..» Και ποιά Λογοτεχνία και ποιά ευαισθησία νεανική και ποιά Ποίηση;
Κι όσο κι αν προσπαθώ να μάθω τα παιδιά μου ότι "Οπου και να σας βρίσκει το κακό, αδελφοί,/ όπου και να θολώνει ο νους σας/ μνημονεύετε Διονύσιο Σολωμό/ και μνημονεύετε Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη", (Οδυσσέας Ελύτης."Αξιον Εστί"), τελικά θα καταλήγουμε στο "Όπου και να ταξιδέψω η Ελλάδα με πληγώνει» ( Γιώργος Σεφέρης.Τετράδιο Γυμνασμάτων).
Πού να βρίσκεσαι, κρυμμένος, Χιώτη εσύ που « ..τ΄αηδόνια δε σ' αφήνουνε να κοιμηθείς στις Πλάτρες..»; Πότε θα σηκωθείς ορθός;
Σοφία Λαμπίκη
Με μάγεψαν στο τόπο σας τα αρχοντικά του Κάμπου πνιγμένα στις μαντερινιές, οι ανεμώνες του Προβατά σε βόλτες φλεβαριάτικες, τ΄άγρια βράχια κι οι αέρηδες οι ψαριανοί, το γαλαζοπράσινο των νερών στα Βρουλίδια, το καστροχώρι των Μεστών, ο Επιτάφιος στα Κυδιάντα, κι ο πετρωμένος Ανάβατος και η βοτσαλωτή Αποθήκα και του κύμα του Μάναγρου…
Μα πιο πολύ με μάγεψε ο πολιτισμός, που μέσα στις μνήμες των ανθρώπων ζεί και κληρονομείται ακούσια, μιας κοινωνίας αστικής –πριν να υπάρξει ο όρος- μιας κοινωνίας ανοικτής και μορφωμένης. Και των Μνημείων της ίσκιος έπεσε πάνω μου βαρύς, και της Βιβλιοθήκης του Κοραή και της Σχολής της Χίου και των αρχοντικών της Μπέλλα Βίστα αλλά προτίστως αυτός της έμφυτης ευγένειας των ανθρώπων με Παιδεία.
Ζω ανάμεσά σας αδιάλειπτα δέκα χρόνια , δεν ψηφίζω εδώ, αλλά κοινή η μοίρα μου με τη δικιά σας, γι΄αυτό δυό λόγια θα μου τα επιτρέψετε.
Παρακολουθώ με θλίψη, μέρες τώρα, την έκπτωση μιας κοινωνίας ολόκληρης τη αναμονή των δημοτικών εκλογών. Ανταλλαγή υποψηφίων δημοτικών συμβούλων-πλουραλισμός στην ιδεολογία;-ακούω για βουλευτές που υποστηρίζουν τον αντίθετο υποψήφιο από αυτόν που προτείνει το κόμμα τους, άνθρωποι μικροί το πολιτικό δέμας και ολίγιστοι για τον πολιτισμό και τη ιστορία του τόπου να διεκδικούν τις θέσεις, διαβάζω για ελάχιστα δηλωμένα έξοδα που αντιστοιχούν σε πολυτελείς εκδόσεις φυλλαδίων, βλέπω με τα μάτια μου ότι υποψήφιοι δεν δηλώνουν καθόλου ισολογισμούς παραβιάζοντας το νόμο, διαγωνισμούς για θέσεις εκλεκτές και άδειες περιπτέρων να προκηρύσσονται τη αγία συνδρομή του τοπικού Τύπου. Μα πιο πολύ βλέπω μια χαύνωση, αναντίστοιχη του επιπέδου των πολιτών της Χίου, μία παραίτηση, έναν ωχαδελφισμό και την μόνιμη επωδό που διέλυσε αυτή τη χώρα να ακούγεται απ΄όλα τα στόματα: «Χαλάρωσε!πώς κάνεις έτσι ρε παιδί μου; γιατί σου κάνει εντύπωση; πάντα έτσι γινόταν και πάντα έτσι θα γίνεται»
Έρχομαι λοιπόν κι εγώ , σαν ξένη, να ρωτήσω Χιώτες συμπολίτες, τί να απαντήσω στα παιδιά σας, αύριο στην τάξη, όταν διδάσκοντάς τα ότι «οι πολίτες είναι η πόλη» (Περικλέους Επιτάφιος), με ρωτήσουν «...μα δεν είναι η πόλη οι λεφτάδες, οι κλέφτες , τα λαμόγια , κυρία;» Και τί όταν την Αντιγόνη διδάξω που σήκωσε τ΄ανάστημα στον τύραννο ηγεμόνα και προτίμησε το θάνατο , και μου πουν «...κυρία, ούφο ήταν αυτή η τρελή, αυτά δεν γίνονται σήμερα...». Και τί όταν διδάξω Προμηθέα Δεσμώτη και την αντίστασή του, με τίμημα ισόβιο πόνο, στον Άδικο Λόγο του εξουσιαστή και με ειρωνευτούν λέγοντάς μου «...εμένα , κυρία , ο πατέρας μου, μου είπε την πάρτη μου να κοιτώ και να κάνω τουμπεκί και θα με χώσει στο Δημόσιο ο βουλευτής ο τάδε...». Και πώς να διδάξω την Ισότητα , την Ελευθερία και την Αδελφοσύνη και πώς την τήρηση των Νόμων όταν η έφηβη θα γελάσει και θα πει «...κυρία, ποιοί νόμοι, προχτές τη κλήση μου την έσβησε ο δήμαρχος..» Και ποιά Λογοτεχνία και ποιά ευαισθησία νεανική και ποιά Ποίηση;
Κι όσο κι αν προσπαθώ να μάθω τα παιδιά μου ότι "Οπου και να σας βρίσκει το κακό, αδελφοί,/ όπου και να θολώνει ο νους σας/ μνημονεύετε Διονύσιο Σολωμό/ και μνημονεύετε Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη", (Οδυσσέας Ελύτης."Αξιον Εστί"), τελικά θα καταλήγουμε στο "Όπου και να ταξιδέψω η Ελλάδα με πληγώνει» ( Γιώργος Σεφέρης.Τετράδιο Γυμνασμάτων).
Πού να βρίσκεσαι, κρυμμένος, Χιώτη εσύ που « ..τ΄αηδόνια δε σ' αφήνουνε να κοιμηθείς στις Πλάτρες..»; Πότε θα σηκωθείς ορθός;
Σοφία Λαμπίκη
Τετάρτη 13 Οκτωβρίου 2010
Οι Εφτά Εαυτοί
Στην
πιο ήσυχη ώρα της νύχτας, καθώς ήμουν ξαπλωμένος και μισοκοιμισμένος,
οι εφτά εαυτοί μου κάθισαν μαζί και έτσι κουβέντιαζαν ψιθυριστά.
...
Ο Πρώτος Εαυτός:
Εδώ,
σε αυτόν τον τρελό, κατοίκισα όλα αυτά τα χρόνια, χωρίς να κάνω τίποτα
παρά να ανανεώνω τον πόνο του την ημέρα και να ξαναδημιουργώ την θλίψη
του τη νύχτα. Δεν μπορώ να αντέξω άλλο την μοίρα μου, και τώρα
επαναστατώ.
Ο Δεύτερος Εαυτός:
Η δικιά σου μοίρα είναι
καλύτερη από την δικιά μου, αδελφέ, γιατί μου δόθηκε να είμαι ο
χαρούμενος εαυτός αυτού του τρελού. Γελώ το γέλιο του και τραγουδώ τις
χαρούμενες ώρες του, και με τριπλο-φτερωμένα πόδια χορεύω τις
φωτεινότερες σκέψεις του. Εγώ θα έπρεπε να επαναστατήσω ενάντια στην
κουρασμένη μου ύπαρξη.
Ο Τρίτος Εαυτός:
Και εγώ ο από αγάπη
κυριαρχούμενος εαυτός, ο φλεγόμενος πυρσός του αχαλίνωτου πάθους και των
φανταστικών επιθυμιών; Εγώ ο αρρωστημένος από αγάπη εαυτός είμαι που θα
έπρεπε να επαναστατήσει εναντίον αυτού του τρελού.
Ο
Τέταρτος Εαυτός:
Εγώ,
απ' όλους εσάς, είμαι ο πιο δυστυχισμένος, γιατί τίποτα δεν μου δόθηκε
εκτός από απεχθές μίσος και καταστροφική αηδία. Εγώ είμαι, ο θυελλώδης
εαυτός που γεννήθηκα στης μαύρες σπηλιές της Κόλασης, αυτός που θα
έπρεπε να διαμαρτυρηθεί και να μην υπηρετεί αυτόν τον τρελό.
Ο Πέμπτος Εαυτός:
Όχι,
εγώ είμαι, ο σκεπτόμενος εαυτός, ο φαντασιόπληκτος εαυτός, ο εαυτός της
πείνας και της δίψας, αυτός που είναι καταδικασμένος να τριγυρνά χωρίς
ξεκούραση ψάχνοντας άγνωστα και όχι ακόμα δημιουργημένα πράγματα· εγώ
είμαι, όχι εσείς, αυτός που θα έπρεπε να επαναστατήσω.
Ο Έκτος Εαυτός:
Και
εγώ, ο εργαζόμενος εαυτός, ο θλιβερός εργάτης, που με υπομονετικά χέρια
και γεμάτα λαχτάρα μάτια, κάνω τις ημέρες εικόνες και δίνω νέες και
αιώνιες μορφές στα άμορφα στοιχεία - εγώ είμαι, ο μοναχικός, αυτός που
θα έπρεπε να επαναστατήσω ενάντια σ' αυτόν τον ανήσυχο τρελό.
Ο Έβδομος Εαυτός:
Πόσο
περίεργο που όλοι σας θα έπρεπε να επαναστατήσετε ενάντια σ' αυτόν τον
άνθρωπο, επειδή ο καθένας σας έχει μια προκαθορισμένη μοίρα να
εκπληρώσει. Α! να μπορούσα να ήμουν σαν κάποιον από εσάς, ένας εαυτός με
προαποφασισμένη μοίρα! Αλλά δεν έχω καμία, είμαι ο κάνω-τίποτα εαυτός,
αυτός που κάθεται στο άλαλο, κενό τίποτα και ποτέ, ενώ εσείς είστε
απασχολημένοι να ξαναδημιουργείτε ζωή. Εσείς είστε ή εγώ, γείτονες, που
θα έπρεπε να επαναστατήσω;
Όταν ο έβδομος εαυτός μίλησε έτσι, οι
άλλοι έξι τον κοίταξαν με οίκτο και δεν είπαν τίποτα άλλο· και καθώς η
νύχτα πύκνωνε ο ένας μετά τον άλλο έπεσαν για ύπνο τυλιγμένοι σε μια νέα
και χαρούμενη υποταγή.
Αλλά ο έβδομος εαυτός παρέμεινε να κοιτά και να παρατηρεί το τίποτα, το οποίο βρίσκεται πίσω απ' όλα τα πράγματα.
"Ο Τρελός" -Χαλιλ ΓκιμπρανΔείτε περισσότερα
Στην πιο ήσυχη ώρα της νύχτας, καθώς ήμουν ξαπλωμένος και μισοκοιμισμένος, οι εφτά εαυτοί μου κάθισαν μαζί και έτσι κουβέντιαζαν ψιθυριστά.
...
Ο Πρώτος Εαυτός:
Εδώ, σε αυτόν τον τρελό, κατοίκισα όλα αυτά τα χρόνια, χωρίς να κάνω τίποτα παρά να ανανεώνω τον πόνο του την ημέρα και να ξαναδημιουργώ την θλίψη του τη νύχτα. Δεν μπορώ να αντέξω άλλο την μοίρα μου, και τώρα επαναστατώ.
Ο Δεύτερος Εαυτός:
Η δικιά σου μοίρα είναι καλύτερη από την δικιά μου, αδελφέ, γιατί μου δόθηκε να είμαι ο χαρούμενος εαυτός αυτού του τρελού. Γελώ το γέλιο του και τραγουδώ τις χαρούμενες ώρες του, και με τριπλο-φτερωμένα πόδια χορεύω τις φωτεινότερες σκέψεις του. Εγώ θα έπρεπε να επαναστατήσω ενάντια στην κουρασμένη μου ύπαρξη.
Ο Τρίτος Εαυτός:
Και εγώ ο από αγάπη κυριαρχούμενος εαυτός, ο φλεγόμενος πυρσός του αχαλίνωτου πάθους και των φανταστικών επιθυμιών; Εγώ ο αρρωστημένος από αγάπη εαυτός είμαι που θα έπρεπε να επαναστατήσει εναντίον αυτού του τρελού.
Ο
Τέταρτος Εαυτός:
Εγώ, απ' όλους εσάς, είμαι ο πιο δυστυχισμένος, γιατί τίποτα δεν μου δόθηκε εκτός από απεχθές μίσος και καταστροφική αηδία. Εγώ είμαι, ο θυελλώδης εαυτός που γεννήθηκα στης μαύρες σπηλιές της Κόλασης, αυτός που θα έπρεπε να διαμαρτυρηθεί και να μην υπηρετεί αυτόν τον τρελό.
Ο Πέμπτος Εαυτός:
Όχι, εγώ είμαι, ο σκεπτόμενος εαυτός, ο φαντασιόπληκτος εαυτός, ο εαυτός της πείνας και της δίψας, αυτός που είναι καταδικασμένος να τριγυρνά χωρίς ξεκούραση ψάχνοντας άγνωστα και όχι ακόμα δημιουργημένα πράγματα· εγώ είμαι, όχι εσείς, αυτός που θα έπρεπε να επαναστατήσω.
Ο Έκτος Εαυτός:
Και εγώ, ο εργαζόμενος εαυτός, ο θλιβερός εργάτης, που με υπομονετικά χέρια και γεμάτα λαχτάρα μάτια, κάνω τις ημέρες εικόνες και δίνω νέες και αιώνιες μορφές στα άμορφα στοιχεία - εγώ είμαι, ο μοναχικός, αυτός που θα έπρεπε να επαναστατήσω ενάντια σ' αυτόν τον ανήσυχο τρελό.
Ο Έβδομος Εαυτός:
Πόσο περίεργο που όλοι σας θα έπρεπε να επαναστατήσετε ενάντια σ' αυτόν τον άνθρωπο, επειδή ο καθένας σας έχει μια προκαθορισμένη μοίρα να εκπληρώσει. Α! να μπορούσα να ήμουν σαν κάποιον από εσάς, ένας εαυτός με προαποφασισμένη μοίρα! Αλλά δεν έχω καμία, είμαι ο κάνω-τίποτα εαυτός, αυτός που κάθεται στο άλαλο, κενό τίποτα και ποτέ, ενώ εσείς είστε απασχολημένοι να ξαναδημιουργείτε ζωή. Εσείς είστε ή εγώ, γείτονες, που θα έπρεπε να επαναστατήσω;
Όταν ο έβδομος εαυτός μίλησε έτσι, οι άλλοι έξι τον κοίταξαν με οίκτο και δεν είπαν τίποτα άλλο· και καθώς η νύχτα πύκνωνε ο ένας μετά τον άλλο έπεσαν για ύπνο τυλιγμένοι σε μια νέα και χαρούμενη υποταγή.
Αλλά ο έβδομος εαυτός παρέμεινε να κοιτά και να παρατηρεί το τίποτα, το οποίο βρίσκεται πίσω απ' όλα τα πράγματα.
"Ο Τρελός" -Χαλιλ ΓκιμπρανΔείτε περισσότερα
Οι συνέπειες των σκέψεων (μέρος 2ο)
Οι σκέψεις μας μπορούν να μεταφέρουν ρεύματα μεγάλης ομορφιάς, εικόνων ηρωισμού και ευγένειας, όπως και ισχυρά κύματα ενεργειακής θεραπείας στο σύμπαν. Αυτές οι σκέψεις έλκονται από τους δημιουργικούς ανθρώπους, από τους ανθρώπους με καθαρή καρδιά και καλή θέληση και χρησιμοποιούνται από αυτούς για να αλλάξουν οι ίδιοι και το περιβάλλον τους και να φέρουν μια καλύτερη ζωή σ' αυτόν τον πλανήτη. Κάθε ανθρώπινο ον μπορεί να προσθέσει το μερίδιό του στη συσσώρευση καλών σκέψεων και να υπηρετήσει το κοινό καλό.
Thought and the Glory of Thinking
Torkom Saraydarian
www.otan.gr
Τρίτη 12 Οκτωβρίου 2010
Οι συνέπειες των σκέψεων (μέρος 1ο)
Οι σκέψεις είναι ενέργεια που δεν επηρεάζει μόνο τα μυαλά και τις σκέψεις των άλλων ανθρώπων, αλλά επίσης επηρεάζει την ατμόσφαιρα, τα στοιχεία που βρίσκονται στην ατμόσφαιρα και τα ρεύματα ενέργειας που δρουν εκεί. Αυτό σημαίνει ότι η σύνθεση των στοιχείων του αέρα αλλάζει λόγω των ανθρώπινων σκέψεων.
Πιστεύεται ότι επηρεάζουν το σχηματισμό των νεφών και τον ιονισμό του αέρα. Επηρεάζουν τη μαγνητική πόλωση, τις αστραπές, τις βροντές και τη βροχή. Δημιουργούν αιτίες σεισμών ή σταθεροποίησης. Προκαλούν επιδημίες και φυσικές καταστροφές, αν είναι μαζικές και αρνητικές.
Thought and the Glory of Thinking
Torkom Saraydarian
www.otan.gr
Ι-τσινγκ - Το βιβλίο των αλλαγών
Είναι ένα από τα πιο αρχαία κλασικά κινέζικα κείμενα και ένα από τα πιο σημαντικά βιβλία της παγκόσμιας φιλολογίας.
Η φιλοσοφία τόσο του Λάο Τσε όσο και του Κομφούκιου έχουν τις ρίζες
τους σ' αυτό το κείμενο. Ομως η επίδρασή του ήταν μεγάλη όχι μόνο στη
φιλοσοφία, αλλά και στην επιστήμη και στην πολιτική. Θεωρείται ότι το Ι
Τσινγκ έχει ηλικία 5.000 χρόνων. Δεν ξέρουμε ποιος είναι ο συγγραφέας
του έργου. Λέγεται ότι η αρχική διδασκαλία του δόθηκε στον κόσμο από το
μεγάλο μύστη αυτοκράτορα Φου Σι. Γύρω στα 1150 π.Χ. ο βασιλιάς Γουέν και
ο γιος του δούκας του Τσόου μελέτησαν αυτή την αρχική διδασκαλία, την
ταξινόμησαν και πρόσθεσαν διάφορα σχόλια. Στην αρχή το Ι Τσινγκ ήταν μια
συλλογή γραμμικών σημείων που χρησιμοποιούνταν σαν χρησμοί.
Οι χρησμοί αυτοί απαντούσαν με ένα "ναι" ή ένα "όχι". Η ενιαία γραμμή - σήμαινε "ναι" και η κομμένη - - "όχι". Σιγά - σιγά αυτές οι γραμμές συνδυάστηκαν μεταξύ τους και δημιούργησαν ζευγάρια. Αργότερα προστέθηκε και μία τρίτη γραμμή κι έτσι δημιουργήθηκαν τα οχτώ τρίγραμμα που θεωρούνται σαν εικόνες των όσων συμβαίνουν στον Ουρανό και στη Γη.
Τα οχτώ τρίγραμμα που στα κινέζικα λέγονται Πα Κούα, σχετίζονται με οχτώ φυσικές μορφές, δηλαδή με τον Ουρανό, τη Γη, τον Κεραυνό, το Ξύλο, το Νερό και τη Σελήνη, τη Φωτιά και τον Ηλιο, το Βουνό και το Έλος, καθώς επίσης και με τα πρόσωπα μιας οικογένειας που αποτελείται από Πατέρα, Μητέρα, τρεις Γιους και τρεις Κόρες. Στο Βιβλίο των Αλλαγών τα οχτώ τρίγραμμα συνδυάζονται δύο δύο και μας δίνουν 64 σχηματισμούς των έξι γραμμών ή 64 εξάγραμμα. Αυτά παριστάνουν 64 βασικές καταστάσεις στις οποίες μπορεί να βρεθεί ένας άνθρωπος.
Αυτές
οι καταστάσεις είναι υποκειμενικές και ταυτόχρονα αντικειμενικές,
δηλαδή περιγράφουν την ψυχολογική στάση ενός ατόμου καθώς και το
περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται σε μία συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Οι
καταστάσεις αυτές δεν είναι στατικές, αλλά έχουν μέσα τους το στοιχείο
της αλλαγής, οπότε ο άνθρωπος μπορεί να περάσει από μία κατάσταση σε
άλλη, ακολουθώντας κάποιες συμβουλές που δίνονται στο Βιβλίο των
Αλλαγών.
Το Ι Τσινγκ αποτελείται από τέσσερα μέρη. Στο πρώτο μέρος δίνονται τα 64 εξάγραμμα. Στο δεύτερο γίνεται σχολιασμός των εξαγράμμων. Στο τρίτο γίνεται σχολιασμός καθεμιάς γραμμής των εξαγράμμων. Το τέταρτο μέρος του Ι Τσινγκ ονομάζεται "Δέκα Πτέρυγες". Περιέχει σχόλια, παρατηρήσεις και στοχασμούς πάνω στο Ι Τσινγκ από τη Σχολή του Κομφούκιου.
Κεντρικές ιδέες του τμήματος αυτού είναι:
1) Η ουσία του σύμπαντος βρίσκεται σε συνεχόμενη κίνηση. Τα φαινόμενα που προκύπτουν από αυτή την κίνηση υπόκεινται σε μία συνεχή μεταβολή.
2) Η ουσία αυτή εκδηλώνεται στον ορατό κόσμο μέσα από τα αντίθετα και συμπληρωματικά στοιχεία.
3) Οι εξελίξεις του σύμπαντος είναι κυκλικές. Τα πάντα τείνουν να επιστρέψουν στο σημείο απ' όπου ξεκίνησαν όταν άρχισε η εκδήλωση.
4) Ολες οι αλλαγές υπακούουν σε κάποιο ρυθμό.
5) Το καλό και το κακό είναι σχετικά.
6) Για να είναι μία δράση καλή, πρέπει να ακολουθεί τους συμπαντικούς νόμους.
Τα οχτώ τρίγραμμα είναι τα εξής: Τσιεν Πατέρας, Ουρανός, Δύναμη Κουν Μητέρα, Γη, Υποταγή Τσεν 1ος Γιος, Κεραυνός, Κίνηση Σουν 1η Κόρη, Ξύλο, Διείσδυση Κουν 2ος Γιος, Νερό-Σελήνη, Κίνδυνος Λι 2η Κόρη, Φωτιά-Ηλιος, Φως Τούι 3η Κόρη, Ελος, Χαρά Κεν 3ος Γιος, Βουνό, Ηρεμία. Σε κάθε τρίγραμμα οι συνεχείς γραμμές είναι αρσενικού χαρακτήρα (γιανγκ) και οι διακεκομμένες είναι θηλυκού χαρακτήρα (γιν). Το γιν-γιανγκ συμβολίζει όλα τα συμπληρωματικά αντίθετα στο δυαδικό σύμπαν. Απεικονίζει την τέλεια ισορροπία των δύο μεγάλων δυνάμεων στο Σύμπαν. Η καθεμιά από αυτές τις δυνάμεις περικλείει μέσα της σε σπόρο την αντίθετη συμπληρωματική της. Πρόκειται για ένα τέλειο σύμβολο που, ενώ στην ουσία του είναι ένα, καθώς εκδηλώνεται στον κόσμο αποκτά διπλή μορφή. Συμβολίζει όλους τους δυαδισμούς καθώς και τη συνεχή αλλαγή. Σε κάθε τρίγραμμα η πάνω γραμμή σχετίζεται με το νου, η δεύτερη με την ψυχή και η τελευταία με το σώμα. Καθεμία, δηλαδή, από τις γραμμές σχετίζεται με ένα από τα στοιχεία εκείνα που αποτελούν αυτό το σύνθετο ον που ονομάζεται άνθρωπος.
Είπαμε παραπάνω ότι, αν συσχετίσουμε τα οχτώ τρίγραμμα με τα μέλη μιας οικογένειας, θα δούμε ότι αντιστοιχούν στον πατέρα, στη μητέρα, τρεις γιους και τρεις κόρες, δηλαδή σε 4 αρσενικά και 4 θηλυκά. Αυτό φανερώνει ότι το αρσενικό στοιχείο υπάρχει σε ίση ποσότητα με το θηλυκό. Παρατηρούμε επίσης ότι ο πατέρας και η μητέρα, δηλαδή η αρχετυπική αρσενική και θηλυκή αρχή, συμβολίζονται με τρεις συνεχείς και τρεις διακεκομμένες γραμμές αντίστοιχα. Καθένα όμως από τα παιδιά συμβολίζεται και με συνεχείς και με διακεκομμένες γραμμές, πράγμα που δηλώνει ότι αποτελούν ενδιάμεσες καταστάσεις, έχουν χαρακτηριστικά και αρσενικά και θηλυκά.
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η ενδιάμεση κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα παιδιά συμβολίζει την κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο άνθρωπος και την οποία πρέπει να υπερβεί. Παλλόμενος ανάμεσα στις καταστάσεις Ράγιας και Τάμας, δηλαδή υπερβολής και έλλειψης, πρέπει, ακολουθώντας την Ορθή Δράση, να φτάσει στο Σάτβα, την τέλεια αρμονία, την ισορροπία. Ορθή Δράση, όπως λέει ο Κρίσνα στον Αρζούνα στην Μπαγκαβάτ Γκίτα, είναι να ακολουθεί κανείς το δρόμο του κέντρου, να δρα με βάση το νόμο, να εκτελεί το καθήκον του, να δρα ανιδιοτελώς. Ορθή Δράση είναι η εκτέλεση του σωστού, χωρίς την προσδοκία της ανταμοιβής.
Η Ορθή Δράση είναι ο μοναδικός δρόμος που βοηθάει τον άνθρωπο να εξελιχθεί και να εκτελέσει σωστά το ρόλο του ως άνθρωπος. Μπορεί να γίνει ένας συσχετισμός ανάμεσα στα οχτώ τρίγραμμα και στην Ευγενή Οκταπλή Ατραπό του Βούδα.
Είναι γνωστό ότι ο Βούδας έφτασε στη φώτιση όταν ανακάλυψε τις τέσσερις μεγάλες Αλήθειες:
1) Ο πόνος είναι αναπόφευκτος.
2) Η αιτία του πόνου είναι ότι ο άνθρωπος πιστεύει ως πραγματικά και αληθινά εκείνα που είναι απατηλά.
3) Η εξάλειψη του πόνου θα έρθει όταν μέσα από την Ορθή Δράση δίνουμε περισσότερη σημασία στο αθάνατο πνεύμα μας απ' ό,τι στο θνητό σώμα. Ο δρόμος που οδηγεί στην εξάλειψη του πόνου είναι η Ευγενής Οκταπλή Ατραπός, που αποτελείται από τα εξής σκαλοπάτια: - Ορθές Αντιλήψεις - Ορθές Αποφάσεις - Ορθές Ομιλίες - Ορθή Συμπεριφορά - Ορθά Μέσα Ζωής - Ορθή Προσπάθεια - Ορθή Σκέψη - Ορθή Συγκέντρωση. Θα προσπαθήσουμε τώρα να κάνουμε μια αντιστοιχία ανάμεσα στην Ευγενή Οκταπλή Ατραπό και τα Οχτώ Τρίγραμμα, παίρνοντας ως δεδομένο ότι και τα δύο συμβολίζουν το δρόμο που πρέπει να ακολουθήσει ο άνθρωπος για να εξελιχθεί, για να γίνει καλύτερος.
a.
Ορθές Αντιλήψεις - Κουν = Είναι το στάδιο κατά το οποίο παίρνουμε
γνώσεις, εμπειρίες, αρχίζουμε να είμαστε πιο συνειδητοί και έτσι
μπαίνουμε στο δρόμο για την εξέλιξη, για τη βελτίωση του εαυτού μας.
Είναι η αρχή της Ατραπού. Ο ρόλος μας είναι παθητικός, δεχόμαστε
πράγματα, δεν έχουμε αρχίσει ακόμα να δίνουμε. Γι' αυτό και συσχετίζεται
με το θηλυκό στοιχείο, που ένα από τα χαρακτηριστικά του είναι η
δεκτικότητα.
b. Ορθές Αποφάσεις - Τσεν = Σ' αυτό το στάδιο αρχίζουμε να εφαρμόζουμε αυτά που μάθαμε. Η θεωρία γίνεται πράξη, όπως φαίνεται από την κάτω γραμμή που αντιστοιχεί, όπως είπαμε, στο σώμα.
c. Ορθές Ομιλίες - Καν = Σ' αυτό το στάδιο αρχίζουμε να μεταφέρουμε όσα γνωρίζουμε στους άλλους. Η αγάπη μας για τους ανθρώπους μας κάνει να θέλουμε να τους μεταδώσουμε αυτά που γνωρίζουμε.
d. Ορθή Συμπεριφορά - Τούι = Εδώ βρισκόμαστε στην αρχή της κατανόησης της αστάθειας και της μεταβλητότητας του κόσμου που ζούμε. Είναι το στάδιο που, για να μπορέσουμε να προχωρήσουμε, χρειαζόμαστε τη στήριξη της διδασκαλίας των σοφών, αυτών που ξέρουν περισσότερα από εμάς.
e. Ορθά Μέσα Ζωής - Κεν = Οπως φαίνεται από την πάνω γραμμή, είναι το στάδιο που βρίσκουμε αυτές οι διδασκαλίες τις οποίες αναφέραμε παραπάνω, μέσα μας. Ο νοητικός μας κόσμος έχει αναπτυχθεί.
f. Ορθή Προσπάθεια - Λι = Σ' αυτό το στάδιο πλέον έχουμε ταύτιση θεωρίας και πράξης. Ο νοητικός μας κόσμος εκδηλώνεται στο φυσικό, οι πράξεις μας είναι αντανάκλαση των ιδεών μας. Εδώ πια εφαρμόζουμε την ορθή δράση, βοηθώντας ενεργά την ανθρωπότητα. Ορθή Σκέψη - Σουν = Το σώμα υπακούει στην ψυχή και στο νου. Κάθε ενέργειά μας είναι έκφραση του νόμου.
g. Ορθή Συγκέντρωση - Τσιεν = Πλήρης αρμονία μεταξύ σώματος - ψυχής και νου.
Εχουμε φτάσει στο τέλος του δρόμου. Επίσης, οι ιδέες και οι αρχές του Ι Τσιγκ έχουν μεγάλη σχέση με τις αρχές του Κυμβάλειου. Το Κυμβάλειο αποτελεί μία από τις κύριες εκφράσεις της Σοφίας των αρχαίων παραδοσιακών μυστηρίων. Αποτελεί μέρος της διδασκαλίας του θεού της Σοφίας της Αιγύπτου Θωτ. Το Κυμβάλειο μας αποκαλύπτει 7 αρχές που θεμελιώνουν το αόρατο και ορατό Σύμπαν. Βέβαια δεν είναι δυνατόν να αναφερθούμε περισσότερο στο Κυμβάλειο, γιατί κάτι τέτοιο θα αποτελούσε το θέμα ενός άλλου άρθρου. Αυτό που μπορούμε να πούμε είναι ότι οι ιδέες της αλλαγής, της συνεχόμενης κίνησης, του ρυθμού, της ύπαρξης των αντιθέτων είναι κοινές και στα δύο έργα. Καθώς ένας άνθρωπος έρχεται σε επαφή με τα παραδοσιακά κείμενα, που οι μακρινοί μας πρόγονοι κληροδότησαν στη σημερινή ανθρωπότητα, καταλαβαίνει ότι πρόκειται για έναν πολύτιμο θησαυρό.
Το Ι Τσιγκ, όπως και το Κυμβάλειο, η Μπαγκαβάτ Γκίτα και άλλα κείμενα έχουν ως στόχο να βοηθήσουν τον άνθρωπο να καταλάβει καλύτερα τον εαυτό του και τον κόσμο που τον περιβάλλει. Από εμάς εξαρτάται αν θα αξιοποιήσουμε τις μεγάλες αυτές αλήθειες που ώθησαν τους ανθρώπους του παρελθόντος να δημιουργήσουν εκείνους τους μεγάλους πολιτισμούς που άφησαν έντονα τα αποτυπώματά τους στην Ιστορία. Σίγουρα η εποχή που ζούμε είναι διαφορετική. Αλλά οι διδασκαλίες που υπάρχουν σ' αυτά τα κείμενα είναι διαχρονικές και αγγίζουν κάθε άνθρωπο που θέλει να γνωρίσει την αλήθεια και να βελτιώσει τον εαυτό του και τον κόσμο.
http://www.nea-acropoli-athens.gr/index.php?option=com_content&view=article&catid=43:2008-03-11-08-23-52&id=248:2009-01-29-20-19-05&Itemid=72Οι χρησμοί αυτοί απαντούσαν με ένα "ναι" ή ένα "όχι". Η ενιαία γραμμή - σήμαινε "ναι" και η κομμένη - - "όχι". Σιγά - σιγά αυτές οι γραμμές συνδυάστηκαν μεταξύ τους και δημιούργησαν ζευγάρια. Αργότερα προστέθηκε και μία τρίτη γραμμή κι έτσι δημιουργήθηκαν τα οχτώ τρίγραμμα που θεωρούνται σαν εικόνες των όσων συμβαίνουν στον Ουρανό και στη Γη.
Τα οχτώ τρίγραμμα που στα κινέζικα λέγονται Πα Κούα, σχετίζονται με οχτώ φυσικές μορφές, δηλαδή με τον Ουρανό, τη Γη, τον Κεραυνό, το Ξύλο, το Νερό και τη Σελήνη, τη Φωτιά και τον Ηλιο, το Βουνό και το Έλος, καθώς επίσης και με τα πρόσωπα μιας οικογένειας που αποτελείται από Πατέρα, Μητέρα, τρεις Γιους και τρεις Κόρες. Στο Βιβλίο των Αλλαγών τα οχτώ τρίγραμμα συνδυάζονται δύο δύο και μας δίνουν 64 σχηματισμούς των έξι γραμμών ή 64 εξάγραμμα. Αυτά παριστάνουν 64 βασικές καταστάσεις στις οποίες μπορεί να βρεθεί ένας άνθρωπος.
Αυτές
οι καταστάσεις είναι υποκειμενικές και ταυτόχρονα αντικειμενικές,
δηλαδή περιγράφουν την ψυχολογική στάση ενός ατόμου καθώς και το
περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται σε μία συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Οι
καταστάσεις αυτές δεν είναι στατικές, αλλά έχουν μέσα τους το στοιχείο
της αλλαγής, οπότε ο άνθρωπος μπορεί να περάσει από μία κατάσταση σε
άλλη, ακολουθώντας κάποιες συμβουλές που δίνονται στο Βιβλίο των
Αλλαγών.Το Ι Τσινγκ αποτελείται από τέσσερα μέρη. Στο πρώτο μέρος δίνονται τα 64 εξάγραμμα. Στο δεύτερο γίνεται σχολιασμός των εξαγράμμων. Στο τρίτο γίνεται σχολιασμός καθεμιάς γραμμής των εξαγράμμων. Το τέταρτο μέρος του Ι Τσινγκ ονομάζεται "Δέκα Πτέρυγες". Περιέχει σχόλια, παρατηρήσεις και στοχασμούς πάνω στο Ι Τσινγκ από τη Σχολή του Κομφούκιου.
Κεντρικές ιδέες του τμήματος αυτού είναι:
1) Η ουσία του σύμπαντος βρίσκεται σε συνεχόμενη κίνηση. Τα φαινόμενα που προκύπτουν από αυτή την κίνηση υπόκεινται σε μία συνεχή μεταβολή.
2) Η ουσία αυτή εκδηλώνεται στον ορατό κόσμο μέσα από τα αντίθετα και συμπληρωματικά στοιχεία.
3) Οι εξελίξεις του σύμπαντος είναι κυκλικές. Τα πάντα τείνουν να επιστρέψουν στο σημείο απ' όπου ξεκίνησαν όταν άρχισε η εκδήλωση.
4) Ολες οι αλλαγές υπακούουν σε κάποιο ρυθμό.
5) Το καλό και το κακό είναι σχετικά.
6) Για να είναι μία δράση καλή, πρέπει να ακολουθεί τους συμπαντικούς νόμους.
Τα οχτώ τρίγραμμα είναι τα εξής: Τσιεν Πατέρας, Ουρανός, Δύναμη Κουν Μητέρα, Γη, Υποταγή Τσεν 1ος Γιος, Κεραυνός, Κίνηση Σουν 1η Κόρη, Ξύλο, Διείσδυση Κουν 2ος Γιος, Νερό-Σελήνη, Κίνδυνος Λι 2η Κόρη, Φωτιά-Ηλιος, Φως Τούι 3η Κόρη, Ελος, Χαρά Κεν 3ος Γιος, Βουνό, Ηρεμία. Σε κάθε τρίγραμμα οι συνεχείς γραμμές είναι αρσενικού χαρακτήρα (γιανγκ) και οι διακεκομμένες είναι θηλυκού χαρακτήρα (γιν). Το γιν-γιανγκ συμβολίζει όλα τα συμπληρωματικά αντίθετα στο δυαδικό σύμπαν. Απεικονίζει την τέλεια ισορροπία των δύο μεγάλων δυνάμεων στο Σύμπαν. Η καθεμιά από αυτές τις δυνάμεις περικλείει μέσα της σε σπόρο την αντίθετη συμπληρωματική της. Πρόκειται για ένα τέλειο σύμβολο που, ενώ στην ουσία του είναι ένα, καθώς εκδηλώνεται στον κόσμο αποκτά διπλή μορφή. Συμβολίζει όλους τους δυαδισμούς καθώς και τη συνεχή αλλαγή. Σε κάθε τρίγραμμα η πάνω γραμμή σχετίζεται με το νου, η δεύτερη με την ψυχή και η τελευταία με το σώμα. Καθεμία, δηλαδή, από τις γραμμές σχετίζεται με ένα από τα στοιχεία εκείνα που αποτελούν αυτό το σύνθετο ον που ονομάζεται άνθρωπος.
Είπαμε παραπάνω ότι, αν συσχετίσουμε τα οχτώ τρίγραμμα με τα μέλη μιας οικογένειας, θα δούμε ότι αντιστοιχούν στον πατέρα, στη μητέρα, τρεις γιους και τρεις κόρες, δηλαδή σε 4 αρσενικά και 4 θηλυκά. Αυτό φανερώνει ότι το αρσενικό στοιχείο υπάρχει σε ίση ποσότητα με το θηλυκό. Παρατηρούμε επίσης ότι ο πατέρας και η μητέρα, δηλαδή η αρχετυπική αρσενική και θηλυκή αρχή, συμβολίζονται με τρεις συνεχείς και τρεις διακεκομμένες γραμμές αντίστοιχα. Καθένα όμως από τα παιδιά συμβολίζεται και με συνεχείς και με διακεκομμένες γραμμές, πράγμα που δηλώνει ότι αποτελούν ενδιάμεσες καταστάσεις, έχουν χαρακτηριστικά και αρσενικά και θηλυκά.
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η ενδιάμεση κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα παιδιά συμβολίζει την κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο άνθρωπος και την οποία πρέπει να υπερβεί. Παλλόμενος ανάμεσα στις καταστάσεις Ράγιας και Τάμας, δηλαδή υπερβολής και έλλειψης, πρέπει, ακολουθώντας την Ορθή Δράση, να φτάσει στο Σάτβα, την τέλεια αρμονία, την ισορροπία. Ορθή Δράση, όπως λέει ο Κρίσνα στον Αρζούνα στην Μπαγκαβάτ Γκίτα, είναι να ακολουθεί κανείς το δρόμο του κέντρου, να δρα με βάση το νόμο, να εκτελεί το καθήκον του, να δρα ανιδιοτελώς. Ορθή Δράση είναι η εκτέλεση του σωστού, χωρίς την προσδοκία της ανταμοιβής.
Η Ορθή Δράση είναι ο μοναδικός δρόμος που βοηθάει τον άνθρωπο να εξελιχθεί και να εκτελέσει σωστά το ρόλο του ως άνθρωπος. Μπορεί να γίνει ένας συσχετισμός ανάμεσα στα οχτώ τρίγραμμα και στην Ευγενή Οκταπλή Ατραπό του Βούδα.
Είναι γνωστό ότι ο Βούδας έφτασε στη φώτιση όταν ανακάλυψε τις τέσσερις μεγάλες Αλήθειες:
1) Ο πόνος είναι αναπόφευκτος.
2) Η αιτία του πόνου είναι ότι ο άνθρωπος πιστεύει ως πραγματικά και αληθινά εκείνα που είναι απατηλά.
3) Η εξάλειψη του πόνου θα έρθει όταν μέσα από την Ορθή Δράση δίνουμε περισσότερη σημασία στο αθάνατο πνεύμα μας απ' ό,τι στο θνητό σώμα. Ο δρόμος που οδηγεί στην εξάλειψη του πόνου είναι η Ευγενής Οκταπλή Ατραπός, που αποτελείται από τα εξής σκαλοπάτια: - Ορθές Αντιλήψεις - Ορθές Αποφάσεις - Ορθές Ομιλίες - Ορθή Συμπεριφορά - Ορθά Μέσα Ζωής - Ορθή Προσπάθεια - Ορθή Σκέψη - Ορθή Συγκέντρωση. Θα προσπαθήσουμε τώρα να κάνουμε μια αντιστοιχία ανάμεσα στην Ευγενή Οκταπλή Ατραπό και τα Οχτώ Τρίγραμμα, παίρνοντας ως δεδομένο ότι και τα δύο συμβολίζουν το δρόμο που πρέπει να ακολουθήσει ο άνθρωπος για να εξελιχθεί, για να γίνει καλύτερος.
a.
Ορθές Αντιλήψεις - Κουν = Είναι το στάδιο κατά το οποίο παίρνουμε
γνώσεις, εμπειρίες, αρχίζουμε να είμαστε πιο συνειδητοί και έτσι
μπαίνουμε στο δρόμο για την εξέλιξη, για τη βελτίωση του εαυτού μας.
Είναι η αρχή της Ατραπού. Ο ρόλος μας είναι παθητικός, δεχόμαστε
πράγματα, δεν έχουμε αρχίσει ακόμα να δίνουμε. Γι' αυτό και συσχετίζεται
με το θηλυκό στοιχείο, που ένα από τα χαρακτηριστικά του είναι η
δεκτικότητα.b. Ορθές Αποφάσεις - Τσεν = Σ' αυτό το στάδιο αρχίζουμε να εφαρμόζουμε αυτά που μάθαμε. Η θεωρία γίνεται πράξη, όπως φαίνεται από την κάτω γραμμή που αντιστοιχεί, όπως είπαμε, στο σώμα.
c. Ορθές Ομιλίες - Καν = Σ' αυτό το στάδιο αρχίζουμε να μεταφέρουμε όσα γνωρίζουμε στους άλλους. Η αγάπη μας για τους ανθρώπους μας κάνει να θέλουμε να τους μεταδώσουμε αυτά που γνωρίζουμε.
d. Ορθή Συμπεριφορά - Τούι = Εδώ βρισκόμαστε στην αρχή της κατανόησης της αστάθειας και της μεταβλητότητας του κόσμου που ζούμε. Είναι το στάδιο που, για να μπορέσουμε να προχωρήσουμε, χρειαζόμαστε τη στήριξη της διδασκαλίας των σοφών, αυτών που ξέρουν περισσότερα από εμάς.
e. Ορθά Μέσα Ζωής - Κεν = Οπως φαίνεται από την πάνω γραμμή, είναι το στάδιο που βρίσκουμε αυτές οι διδασκαλίες τις οποίες αναφέραμε παραπάνω, μέσα μας. Ο νοητικός μας κόσμος έχει αναπτυχθεί.
f. Ορθή Προσπάθεια - Λι = Σ' αυτό το στάδιο πλέον έχουμε ταύτιση θεωρίας και πράξης. Ο νοητικός μας κόσμος εκδηλώνεται στο φυσικό, οι πράξεις μας είναι αντανάκλαση των ιδεών μας. Εδώ πια εφαρμόζουμε την ορθή δράση, βοηθώντας ενεργά την ανθρωπότητα. Ορθή Σκέψη - Σουν = Το σώμα υπακούει στην ψυχή και στο νου. Κάθε ενέργειά μας είναι έκφραση του νόμου.
g. Ορθή Συγκέντρωση - Τσιεν = Πλήρης αρμονία μεταξύ σώματος - ψυχής και νου.
Εχουμε φτάσει στο τέλος του δρόμου. Επίσης, οι ιδέες και οι αρχές του Ι Τσιγκ έχουν μεγάλη σχέση με τις αρχές του Κυμβάλειου. Το Κυμβάλειο αποτελεί μία από τις κύριες εκφράσεις της Σοφίας των αρχαίων παραδοσιακών μυστηρίων. Αποτελεί μέρος της διδασκαλίας του θεού της Σοφίας της Αιγύπτου Θωτ. Το Κυμβάλειο μας αποκαλύπτει 7 αρχές που θεμελιώνουν το αόρατο και ορατό Σύμπαν. Βέβαια δεν είναι δυνατόν να αναφερθούμε περισσότερο στο Κυμβάλειο, γιατί κάτι τέτοιο θα αποτελούσε το θέμα ενός άλλου άρθρου. Αυτό που μπορούμε να πούμε είναι ότι οι ιδέες της αλλαγής, της συνεχόμενης κίνησης, του ρυθμού, της ύπαρξης των αντιθέτων είναι κοινές και στα δύο έργα. Καθώς ένας άνθρωπος έρχεται σε επαφή με τα παραδοσιακά κείμενα, που οι μακρινοί μας πρόγονοι κληροδότησαν στη σημερινή ανθρωπότητα, καταλαβαίνει ότι πρόκειται για έναν πολύτιμο θησαυρό.
Το Ι Τσιγκ, όπως και το Κυμβάλειο, η Μπαγκαβάτ Γκίτα και άλλα κείμενα έχουν ως στόχο να βοηθήσουν τον άνθρωπο να καταλάβει καλύτερα τον εαυτό του και τον κόσμο που τον περιβάλλει. Από εμάς εξαρτάται αν θα αξιοποιήσουμε τις μεγάλες αυτές αλήθειες που ώθησαν τους ανθρώπους του παρελθόντος να δημιουργήσουν εκείνους τους μεγάλους πολιτισμούς που άφησαν έντονα τα αποτυπώματά τους στην Ιστορία. Σίγουρα η εποχή που ζούμε είναι διαφορετική. Αλλά οι διδασκαλίες που υπάρχουν σ' αυτά τα κείμενα είναι διαχρονικές και αγγίζουν κάθε άνθρωπο που θέλει να γνωρίσει την αλήθεια και να βελτιώσει τον εαυτό του και τον κόσμο.
Αφιερωμένο στους Ανθρωπους της ζωής μου....στους Ανθρώπους!!
Να έρχεσαι στον ύπνο μου εκδ.ελληνικά γράμματα
Τώρα που μας χωρίζουνε βουνά
από λόγια αλόγιστα και θάλασσες
να έρχεσαι συχνά στον ύπνο μου
Να 'ρχεσαι πιο συχνά με
αερόστατο, με ξύλινο τρενάκι, με τρεχαντήρι, υπερωκεάνιο,
με τα πόδια...
να 'ρχεσαι πάντως
Εξάπαντος να 'ρχεσαι κάθε νύχτα
με ρούχα ή χωρίς
«Σουσάμι άνοιξε» θα λέω τρις
και θα σε μπάζω στ' όνειρο
Στο ίδιο όνειρο, πολύχρωμα μπαλόνια
που τα πήρε ο αέρας να τα πάει μακριά
μια πάνω
και μια κάτω μεθυσμένα
Έλα στον ύπνο μου, σε περιμένω
να καθαρίζουμε παρέα φρεσκα φασολάκια
να τρώμε καρμπονάρα,
να σε ταΐζω μενεξέδες, κουκουνάρια
και να σε πασπαλίζω φεγγαρόσκονη, θα δεις
Ανάμεσα σε ερωτιδείς κι αγγέλους να πετάς εσύ,
μαζί κι εγώ
Κι αν θέλεις θα γινόμαστε ακροβάτες,
ηθοποιοί σε θίασο πλανόδιο, έλα
Στο ίδιο όνειρο εμείς οι δυο να παίζουμε τρίλιζα
στα κατώφλια του καλοκαιριού
Σε πύργους από φίλντισι κι ακριβό βελούδο,
να κυνηγιόμαστε στο μυρωμένο λιβάδι των αισθήσεων,
των παραισθήσεων,
να σε φτάνω, να σ' αγγίζω,
να σε πιάνω
Να 'μαι τα χέρια εγώ κι εσύ το πιάνο
και να σε τραμπαλίζω
και να σου φτιάχνω κούνια σ' ανθισμένη κερασιά
να σε κουνώ, να σε ταρακουνώ
Μόνο να έρχεσαι στον ύπνο μου κάθε νύχτα
Τ' άλλα θα στα πω στ' αυτί
Γιατί τα όνειρα σαν τα θαύματα είναι
Βγαίνουν αληθινά μόνο αν τα πιστεύεις....
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)